Alzheimercentrum

Dementie is een algemeen begrip voor de achteruitgang van het denkvermogen en verandering van gedrag. Op onderstaande illustratie kunt u zien welke functies de verschillende onderdelen van de hersenen hebben:

Mensen met de logopene variant van PPA krijgen woordvindproblemen. Zij gaan langzamer spreken, laten meer pauzes vallen en zeggen vaker ‘uh’ om de pauzes op te vullen. Wanneer zij het goede woord niet kunnen vinden, proberen zij om te omschrijven wat zij bedoelen. Er treden regelmatig versprekingen op waarbij klanken worden verwisseld, bijvoorbeeld ‘takel’ in plaats van ‘tafel’. Ook het begrijpen van lange zinnen en bijvoorbeeld het volgen van de ondertiteling op televisie kan moeilijker worden. Het spreken kan wisselend verlopen over de dag. Onverwachte gebeurtenissen en stress hebben een negatieve invloed op het spreken. In een ontspannen situatie gaat het spreken vaak juist beter.

Gaandeweg ontstaan er ook andere problemen in het dagelijks leven, zoals moeite hebben met het bedienen van nieuwe apparaten en het uitvoeren van activiteiten zoals koken en klussen in huis.

Primair Progressieve Afasie is een aandoening waarbij zenuwcellen in en rondom het taalcentrum in (meestal) de linker slaapkwab afsterven. Er ontstaan geleidelijk aan spraak- en/of taalproblemen, die (langzaam) toenemen over de tijd. Mensen met PPA krijgen moeite om zich in taal uit te drukken (spreken, schrijven) en taal te begrijpen (gesproken taal, lezen). Zij hebben aanvankelijk geen geheugenproblemen en ook het uitvoeren van dagelijkse activiteiten gaat vaak nog lange tijd goed. Bij activiteiten waarbij taal een rol speelt zoals telefoneren, op visite gaan, e-mails schrijven en dergelijke worden wel vaak problemen ervaren. Gaandeweg breidt de ziekte zich uit naar andere hersengebieden en ontstaan er problemen en veranderingen in bijvoorbeeld gedrag en het uitvoeren van handelingen. In de laatste fase van de ziekte is het communiceren moeilijk geworden en zal steeds meer hulp van de gesprekspartner nodig zijn.

Er worden drie varianten van PPA onderscheiden, namelijk de niet-vloeiende variant, de semantische variant en de logopene variant. Soms is er wel sprake van een PPA, maar is deze niet goed in te delen in een van de drie varianten. In dat geval wordt er gesproken over een gemengde of niet-classificeerbare PPA.

De oorzaak van deze aandoening is niet bekend. De ziekte komt vooral voor bij mensen tussen het 40ste en 70ste jaar. Soms is het erfelijk. In dat geval komt de ziekte bij meer familieleden voor en is verwijzing naar een erfelijkheidsdeskundige (polikliniek Klinische Genetica) zinvol.

Er bestaan geen medicijnen die Primair Progressieve Afasie kunnen remmen of genezen. Het is belangrijk dat mensen met PPA activiteiten die goed gaan, zolang mogelijk zelfstandig (of met hulp) blijven doen. Veel mensen met PPA en hun naasten hebben baat bij begeleiding door een (gespecialiseerde) logopedist. Hierbij ligt het accent op het leren compenseren voor mindere taalfuncties, onder anderen door het gebruiken van afbeeldingen en woorden om de woordvinding te vergemakkelijken. Ook krijgen betrokkenen uitleg en oefening hoe zij de persoon met PPA kunnen ondersteunen in de communicatie.

Enkele adviezen kunt u vinden in de tip-sheet:

Het legitimatie-kaartje ‘Ik heb PPA’ kunt u hier downloaden:

Daarnaast kan de logopedist onderzoek doen en adviezen geven wanneer er sprake is van slikproblemen.

Tot slot kunnen supportgroepen voor mensen met PPA ondersteuning bieden, onder andere door het uitwisselen van ervaringen. Het Alzheimercentrum Amsterdam organiseert jaarlijks een PPA-supportgroep. Ervaringen kunnen tevens uitgewisseld worden op het forum.