Psychiatrie

Het dieet bij gebruik van een MAO-remmer U begint met dit dieet op dezelfde dag dat u de MAO-remmer gaat slikken. De meeste voedingsmiddelen kunt u gewoon gebruiken. In deze folder krijgt u uitleg over wat u wel en niet kunt eten.

MAO-remmer en tyramine

Bij het gebruik van een MAO remmer is het belangrijk een tyramine beperkt dieet te gebruiken. Een MAO-remmer remt de werking van Monoamine oxidase. Dit is een enzym, dat een rol speelt bij de afbraak van neurotransmitters. Een vergrote afbraak van neurotransmitters kan stemmingsstoornissen veroorzaken. Het enzym MAO zorgt echter ook voor de afbraak van tyramine, een eiwitachtige stof, in uw lichaam. Door het gebruiken van een MAO-remmer kan de hoeveelheid tyramine in uw bloed stijgen.

Te veel tyramine in het bloed is niet goed, omdat de bloeddruk dan kan stijgen.

Tyramine komt van nature voor in uw voeding en wordt onder invloed van bacteriën gevormd uit eiwitten in de voeding. Verse eiwitrijke producten bevatten weinig tyramine. Naarmate eiwitrijke producten langer bewaard worden, neemt de bacteriële omzetting toe en dus ook de hoeveelheid tyramine. De toename van tyramine geldt ook voor het bewerken (bijvoorbeeld drogen, roken) van voedingsmiddelen. Daarom is het belangrijk om vooral verse producten te gebruiken en goed te letten op hoe u ze bewaart. Als u een MAO-remmer gebruikt, moet u dus rekening houden met wat u eet en drinkt.

Kaas

Hollandse kazen zijn gemaakt van gepasteuriseerde melk. Pasteuriseren wil zeggen: verhitten tot 72ºC waardoor bacteriën worden gedood. Kaas gemaakt van ongepasteuriseerde melk bevat dus meer tyramine. Wanneer op de verpakking staat: “rauwmelkse kaas” of “lait cru” dan is de kaas gemaakt van ongepasteuriseerde melk.

Roodkorstkazen zijn alleen toegestaan als ze gemaakt zijn van gepasteuriseerde melk.

Aanbevolen wordt om kaas fabrieksmatig verpakt te kopen en te letten op de THT-datum (ten minste houdbaar tot). Bewaar kaas (na openen) niet langer dan twee weken in de koelkast, ook al is de THT-datum nog niet verlopen.

Jonge gesmolten kaas is toegestaan (bijvoorbeeld op een tosti of in een ovenschotel).

Vlees, vleesvervangers, vis, kip en ei

Het eiwit in eiwitrijke producten zoals vlees, vleesvervanger, vleeswaren, kip en ei kan bij lang(er) bewaren door bacteriën worden omgezet in tyramine. Het is daarom belangrijk deze producten in de koelkast te bewaren en deze kort na aanschaf te bereiden en te eten. Rauwe eiwitrijke producten zijn bij een temperatuur van >4ºC snel aan bederf onderhevig.

Vlees en vis kunnen gestoomd en/of gerookt worden. Dit gebeurt bij een temperatuur tussen de 30 en 70ºC. Bij deze temperatuur kunnen bacteriën zich snel vermenigvuldigen waardoor het tyramine-gehalte in het product toeneemt. Als er rook in de ingrediëntendeclaratie vermeld staat, wordt een product echt gerookt en is het niet toegestaan. Producten die worden bereid in een rookoven worden warm gerookt en zijn dus ook niet toegestaan. Producten die alleen rookaroma bevatten zijn wel toegestaan.

Sojaproducten en gefermenteerde sauzen

Fermenteren wil zeggen dat er veranderingen in een product plaatsvinden onder invloed van bacteriën, gisten of schimmels. Deze micro-organismen kunnen het eiwit uit de producten omzetten in tyramine, waardoor deze gefermenteerde producten niet onbeperkt gegeten kunnen worden. De wijze van fermenteren bepaalt hoeveel van onderstaande producten gebruikt kunnen worden. Wanneer u gaat eten in een Oosters restaurant, informeer dan naar het gebruik van ketjap en andere Oosterse sauzen.

Groenten en fruit

Verse groenten en fruit bevatten van nature nauwelijks tyramine. U mag alle soorten gebruiken behalve zuurkool.

Witte kool wordt onder invloed van bacteriën gedurende 6 weken omgezet in zuurkool. Door dit fermentatieproces kan zuurkool tyramine bevatten.

De peul van de tuinboon wordt gebruikt in de mediterrane keuken en is niet toegestaan.

Dranken en (na overleg arts) alcoholische dranken

Er zijn theesoorten te koop met gezondheidsclaims, zoals: goed voor de bloeddruk, de stofwisseling, de stoelgang, om af te vallen, enz. Omdat onbekend is welke stoffen aan deze thee zijn toegevoegd, wordt geadviseerd deze niet te gebruiken. Zelfgemaakte advocaat (ook te koop in landwinkels) en tokkelroom zijn niet toegestaan omdat ze bestanddelen van rauwe eieren bevatten. Zware biersoorten bevatten meer gist. Gist bevat van nature veel tyramine. Mousserende wijnen zoals bijvoorbeeld champagne en prosecco zijn gemaakt met meer gist waardoor ze meer tyramine bevatten.

Drink geen alcohol of in ieder geval niet meer dan één glas per dag*.

*) richtlijn Goede Voeding Gezondheidsraad 2015

Nagerechten

Alle zuivelproducten gemaakt van gepasteuriseerde melk bevatten, als ze vers zijn en goed gekoeld bewaard, geen tyramine. Zelfgemaakte tiramisu is een eiwitrijk product en wordt in tegenstelling tot fabrieksmatig gemaakte tiramisu in een niet gekoelde ruimte bereid. Deze is daarom niet toegestaan.

Gistproducten

Gist bevat van nature veel tyramine. Producten waar pure gist aan toegevoegd wordt, zijn daarom ook tyraminerijk. Gist in brood wordt omgezet en mag dus wel gebruikt worden. Reformproducten kunnen gist bevatten. Het is verstandig om de verpakking goed te lezen. Gistextract is een stof die de natuurlijke smaak van voedingsmiddelen ophaalt. Het wordt in kleine hoeveelheden toegevoegd aan o.a. soepen en sauzen; het mag daarom wel gebruikt worden.

Eenpansgerechten, gekoelde maaltijden, uit eten gaan

Eenpansgerechten, zoals stamppotten of nasi, en gekoelde maaltijden zijn toegestaan, maar let u er tijdens het vervoer van de winkel naar huis op dat de temperatuur onder de 10° C blijft (gebruik van een koeltas ’s zomers is aan te bevelen). Thuis direct in de koelkast plaatsen en consumeren voor de TGT (te gebruiken tot) -datum.

Overig

Sportvoeding, zoals eiwitshakes, bevat over het algemeen een hoge concentratie aan aminozuren (ook van de aminozuren tryptofaan en tyrosine). Uit tyrosine wordt tyramine gevormd en daarom worden deze shakes afgeraden.

*) Bij een aangetoond tekort aan vitamines of door een medische reden, zoals een maagverkleiningsoperatie of een resorptiestoornis, mag uw arts of psychiater een hogere dosis voorschrijven.

Vitamine D suppletie volgens advies gezondheidsraad. Afhankelijk van de dosis kan Vitamine D eenmaal per dag, week, maand, of kwartaal worden voorgeschreven.

Algemene adviezen

Het is belangrijk om altijd de ingrediënten van producten en voorverpakte maaltijden te bekijken voor gebruik. Op de verpakkingen van voedingsmiddelen staat een ingrediëntendeclaratie. Het is een opsomming van alle ingrediënten in het product. Dat wat het eerst genoemd wordt, zit er het meeste in. Het is belangrijk om te kijken of het product ingrediënten bevat die niet zijn toegestaan binnen het tyraminebeperkte dieet.

Het is verstandig om de temperatuur van de koelkast regelmatig te controleren

d.m.v. een koelkastthermometer. De temperatuur mag niet boven de 7° C komen (voorkeurstemperatuur ligt tussen 4° C en 7° C). Ingevroren producten en maaltijden kunnen in de diepvries bewaard worden bij een temperatuur van

-18 graden Celsius (volgens de richtlijnen van het Voedingscentrum).

Door verse producten te kopen en deze kort en koel te bewaren en op korte termijn te verwerken, blijft het tyramine gehalte laag.

Er zijn twee begrippen die iets zeggen over de houdbaarheid van voedingsmiddelen:

• TGT: te gebruiken tot; dit staat op producten die snel kunnen bederven. Denk daarbij aan versproducten zoals melk, vlees(waren) en gebak. Het is belangrijk om deze niet te overschrijden. Na openen (ook als het voor de TGT-datum is) kunt u de melk(producten) nog maximaal 3 dagen gebruiken. Dit geldt ook voor koffiemelk.
• THT: ten minste houdbaar tot; de producent geeft met deze datum aan tot wanneer de kwaliteit van het product is gegarandeerd. Dit zijn langer houdbare producten. Het is verstandig deze datum wel aan te houden.

Door eiwitrijke producten te kopen in een winkel die goed bekend staat, waar de omzetsnelheid hoog is, zullen deze producten weinig tyramine bevatten.

Bevroren vlees, vis en kip moeten in de koelkast of magnetron ontdooid worden, waarna ze direct bereid moeten worden.

Eieren dienen in de doos op een koele plaats (4-12° C) bewaard te worden en voor de TGT-datum gebruikt te worden.

Gerechten die bereid zijn en bewaard moeten worden, moeten zo snel mogelijk worden afgekoeld en in de koelkast of vriezer worden geplaatst.

Bereid vlees, vis, kip, ei en soep kan 24 uur in de koelkast bewaard worden.

Vleeswaren kunnen na openen maximaal 4 dagen in de koelkast bewaard worden (let wel op TGT-datum).

Chocola, schaal- en schelpdieren, inktvis (calamaris) en alcohol kunnen een overgevoeligheidsreactie geven, bijvoorbeeld hoofdpijn, die niet samenhangt met het gebruik van een MAO remmer. Indien u dit bij uzelf merkt, vermijd dan deze producten.

Sauzen (zoals mayonaise en ketjap) kunnen tot de houdbaarheidsdatum in de koelkast bewaard worden.

Wanneer u ernstige of vreemde verschijnselen bij uzelf opmerkt (bijvoorbeeld ernstige hoofdpijn, stijve nek en/of hevige onrust) of last heeft van misselijkheid en braken, neem dan contact op met uw behandelend arts. Deze verschijnselen kunnen het gevolg zijn van bloeddrukverhoging.

Wanneer u bij een andere arts of tandarts komt, geef dan altijd aan dat u een MAO remmer gebruikt.

MAO-remmers kunnen namelijk in combinatie met andere medicijnen die normaal ongevaarlijk zijn, toch tot gevaarlijke reacties leiden. Neem daarom geen andere medicijnen dan uw arts u voorschrijft.

Het is verstandig om het gebruik van zelfhulpmedicatie en andere alternatieve middelen altijd te overleggen met uw arts. Hier kunnen middelen bij zijn die samen met MAO-remmers gevaarlijk zijn.

Stopt u met de MAO remmer dan moet u dit dieetadvies nog 14 dagen blijven volgen. Dit omdat de enzymactiviteit pas langzaam weer op niveau komt. Dit betekent dat het dieet tot 14 dagen na de beëindiging van de MAO remmer moet worden volgehouden.

Bron: Daleco Pharma B.V, in samenwerking met Dietetiek Parnassia Groep (2022)