Zelfs met de beste behandeling blijft een klein deel van de patiënten met een depressie ernstige klachten houden. Wanneer alle reguliere behandelingen geprobeerd zijn zonder blijvend resultaat, is diepe hersenstimulatie mogelijk een optie. Dit wordt ook wel ‘’Deep Brain Stimulation (DBS)’’ genoemd. DBS is voor depressie nog een experimentele behandeling en mag dus alleen in een onderzoek uitgevoerd worden.

Wat is DBS en hoe werkt het?

De behandeling begint met een hersenoperatie waarbij twee elektroden op een specifieke plek in de hersenen geplaatst worden. De elektroden zijn met dunne draadjes onderhuids verbonden met een batterij die onder de borstspier wordt geplaatst. Deze batterij geeft korte elektrische pulsjes af, die via de elektroden in de hersenen komen. Omdat hersencellen ook communiceren via elektriciteit, kan de hersenactiviteit veranderd worden om zo de depressie te behandelen. Na de operatie blijft het systeem in het lichaam, en de batterij kan door de huid opnieuw opgeladen worden. De onderzoeker zal verschillende instellingen van de batterij uitproberen. U kunt dan denken aan bijvoorbeeld een hogere of een lagere stroomsterkte. Hiermee kan de werkzaamheid zo groot mogelijk worden gemaakt en bijwerkingen zo klein mogelijk gehouden worden.

Wat is er bekend over de effectiviteit?

Diepe hersenstimulatie wordt al ongeveer 15 jaar onderzocht voor depressie. Dit wordt onder andere gedaan in het Amsterdam UMC (locatie AMC) en het ETZ (locatie Elisabeth). In ons voorgaande onderzoek bleek dat 10 van de 25 patiënten goed verbeterden na DBS. Daarnaast waren er nog eens 6 patiënten die deels verbeterden, maar nog wel klachten hadden. Er waren helaas ook 9 patiënten die niet verbeterden. Wereldwijd zijn er momenteel meer dan 300 patiënten behandeld met een depressie behandeld met DBS en hier reageert 40-50% van de patiënten erg goed op.

De behandeling zou verbeterd kunnen worden door de elektroden op een iets andere plek in de hersenen te plaatsen. Daarmee is al onderzoek gedaan in ziekenhuizen in Duitsland en de Verenigde Staten. In die onderzoeken verbeterde meer dan 70% van de patiënten zeer goed. Daarom behandelen wij patiënten in het AMC momenteel ook met DBS op deze plaats in het brein.

Wat zijn de risico’s?

Er zijn twee verschillende risico’s. Ten eerste kan er als gevolg van de operatie een complicatie optreden. De kans op blijvende schade is klein, maar iedere hersenoperatie kent risico’s. Zo bestaat er een kans op infectie van het geïmplanteerde materiaal, maar kunnen andere complicaties zich voordoen, zoals een hersenbloeding. Bij minder dan 2% van de operaties komen ernstige complicaties voor.

Ook de stimulatie kan bijwerkingen geven. Zo kan er bijvoorbeeld onrust optreden, of problemen met het zien. Ook kan een (lichte) manie voorkomen, waarbij de stemming eigenlijk te goed wordt en risicovol gedrag kan optreden. Gelukkig zijn dit allemaal bijwerkingen die meestal weer wegtrekken als de stimulatie wordt veranderd en dus vooral voorkomen tijdens het instellen van het systeem.

Wie komt er in aanmerking voor DBS bij depressie?

Omdat diepe hersenstimulatie is nog een experimentele behandeling is, kan het alleen aangeboden worden als onderdeel van een wetenschappelijk onderzoek. Er zijn dus strenge eisen welke patiënten er in aanmerking komen. Zo moeten de volgende behandelingen minimaal geprobeerd zijn:

Twee behandelingen met verschillende SSRI’s (of SNRI of NaSSA) in goede dosering voor minimaal 6 weken;

  1. Een TCA in de goede dosering voor minimaal 6 weken;
  2. Lithiumaddidtie bij de TCA voor minimaal 6 weken;
  3. Een MAO-remmer in de goede dosering of ECT (Electroshock therapie).

Omdat DBS ook risico’s heeft zijn er ook patiënten die helaas niet in aanmerking komen voor DBS. De belangrijkste hiervan zijn patiënten met:

  • Een bipolaire stoornis;
  • Afhankelijkheid van middelen;
  • Een primaire persoonlijkheidsstoornis die losstaat van de depressie;
  • Psychose die los staat van de depressie;
  • Andere neurologisch aandoeningen zoals de ziekte van Parkinson of dementie.

Helaas is er op dit moment geen plaats meer in de studie over DBS bij depressie in het Amsterdam UMC omdat de studie vol is. Het is wel nog mogelijk om u aan te melden voor de wachtlijst, maar het is onduidelijk of en wanneer u behandeld kan worden.

Mocht u toch geïnteresseerd zijn in de behandeling, adviseren wij u om het eerst met uw eigen psychiater te bespreken of u hier mogelijk voor in aanmerking komt. Voor meer informatie over de behandeling en het lopende onderzoek, kunt u (of uw behandelaar) contact opnemen via het e-mailadres dbs-depressie@amsterdamumc.nl