Voordat de werking van de galblaas en galwegen wordt besproken, is het nodig om de functie van de lever te begrijpen. De lever zorgt ervoor dat belangrijke voedingsstoffen uit het bloed worden opgenomen en gebruikt. Daarnaast maakt de lever giftige stoffen onschadelijk en ruimt hij afvalstoffen op. Een van de stoffen die de lever produceert is gal. De meeste gal wordt via de galwegen direct naar de twaalfvingerige darm vervoerd. Een kleine voorraad gal wordt verzameld in de galblaas.

De lever bestaat uit een linker- en een rechterkwab, welke weer zijn opgedeeld in verschillende segmenten. Elk leversegment heeft een eigen bloedvoorziening en galweg-afvloed. De kleine galwegen die de segmenten voorzien, komen uit in de grote galwegen. Uiteindelijk komen alle galwegen van de rechter en de linker leverkwab uit in de rechter en de linker galweg. Waar de linker en de rechter galweg samen komen (ductus hepaticus), begint de grote galbuis die de gal naar de 12-vingerige darm vervoerd.

Via de galwegen komt een klein deel van de gal terecht in de galblaas, waar de vloeistof kan worden opgeslagen voor een extra voorraad. De meeste gal gaat direct naar de darm. Gal is nodig om het vet in het eten te verteren. Wanneer vet eten de maag verlaat, wordt via de galwegen gal afgegeven aan de dunne darm. De galblaas ligt rechtsboven in de buikholte, tegen de onderkant van de lever aan.

(A) middenrif (B) lever (C) galblaas (D) twaalfvingerige darm (E) milt (F) maag (G) alvleesklier (H) grote galbuis (I) dikke darm © 2013 KWF Kankerbestrijding

Zowel in de galwegen als in de galblaas kan kanker ontstaan. In Nederland is zowel galweg- als galblaaskanker een weinig voorkomende tumor, maar beide vormen zijn helaas ook moeilijk te behandelen. Galwegkanker kan op drie plaatsen voorkomen:

• Perifeer galwegkanker: de tumor ontstaat in de kleinere galwegen en groeit langzaam richting de grote galwegen van de lever.
• Klatskin tumor: deze tumor ontstaat op de plek waar de linker en de rechter galweg samen komen. Dit is de meest voorkomende vorm van galwegkanker (60-70%).
• Mid- of distaal galwegkanker: de tumor bevindt zich in het midden of in het laatste gedeelte van de grote galbuis.

Bij kanker kunnen kwaadaardige cellen door ander lichaamsweefsel heen groeien en kan de kanker zich verspreiden door het lichaam via bloed en lymfevaten. Uitzaaiing van galwegkanker of galblaaskanker is meestal naar de lever of de buikholte.

Galweg- of galblaaskanker is in Nederland gelukkig erg zeldzaam: per jaar krijgen ongeveer 200 patiënten galblaaskanker en 400 patiënten galwegkanker. De oorzaken van galweg- en galblaaskanker zijn eigenlijk onbekend. Wel zijn er aanwijzingen dat personen met galstenen of een chronische galblaasontsteking een iets verhoogde kans hebben op een galblaastumor. Ook kunnen een infectie of cysten in de galweg een rol spelen. Verreweg de meeste patiënten met een galweg- of galblaastumor zijn ouder dan 60 jaar. Galblaaskanker komt iets vaker voor bij vrouwen dan bij mannen. Bij galwegkanker is deze verdeling gelijk.

Vaak ontstaan pas klachten van galweg- of galblaaskanker als de tumor is uitgegroeid naar omliggende organen. Een galweg- of galblaastumor verhindert vaak de afvoer van gal. Hierdoor ontstaat geelzucht. Veel afvalstoffen kunnen niet door de lever afgevoerd worden en vetten worden slecht verteerd. Verder hoopt galkleurstof, die normaal gesproken de ontlasting bruin kleurt, zich op in de lever. Uiteindelijk wordt de kleurstof dan opgenomen in het bloed en veroorzaakt een gelige huid, geel oogwit en jeuk over het hele lichaam. Ook kan de galkleurstof in de urine terecht komen. De klachten die hierdoor ontstaan:

• Gele huid en oogwit;
• Pijn in de bovenbuik;
• Koorts en rillingen;
• Vermoeidheid en lusteloosheid;
• Verminderde eetlust;
• Gewichtsverlies;
• Jeuk over het hele lichaam;
• Licht gekleurde ontlasting;
• Donker gekleurde urine.